Kể từ tháng 12 năm 2019, một số trường hợp viêm phổi không rõ nguyên nhân tại Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc được phát hiện. Đến 7/01/2020, chủng coronavirus mới được xác định từ mẫu dịch họng của một bệnh nhân tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Trung Quốc, được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đặt tên là COVID-19 (Novel Coronavirus 2019). Theo báo cáo từ Trung Quốc, tính đến 21/02/2020, có khoảng 75.114 trường hợp nhiễm Covid-19 với số ca tử vong lên đến 2239. Các ca bệnh đã lan sang cả các nước ở Châu Á, Châu u, Châu Mỹ, Châu Đại Dương và Châu Phi.
Sáu loại Corona Virus được tìm thấy trước đó đều có khả năng gây bệnh cho người. Trong đó có hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS-CoV) và hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS-CoV) đều có nguồn gốc từ zoonotic, chúng có khả năng gây ra bệnh hô hấp nghiêm trọng và gây tử vong cao. COVID-19 là loại thứ 7. Phân tích bộ gen virus hoàn chỉnh (29.903 nucleotide) đã chỉ ra rằng Covid-19 có liên quan chặt chẽ nhất (tương tự nucleotide 89,1%) với SARS. Thực tế này có thể giải thích phần nào cách thức hoạt động của Covid-19 trong cơ thể con người.
Các nghiên cứu từ Vũ Hán (Trung Quốc) đã chỉ ra rằng các biểu hiện ban đầu của Covid-19 là sốt, ho và khó thở. Ngoài ra, các triệu chứng ít phổ biến hơn như đờm, đau đầu, ho ra máu và một số triệu chứng về tiêu hóa. Tuy nhiên, có vẻ như các biểu hiện như tiêu chảy (2% - 10,1%), nôn mửa (1% - 3,6%) hiện tại chưa phổ biến.
Cơ chế lây lan của Covid-19 là lây từ người sang người khi tiếp xúc gần. Mặc dù cần nhiều bằng chứng hơn nhưng Zhang et al từ Bệnh viện Nhân dân Vũ Hán đã báo cáo sự hiện diện của axit nucleic trong các mẫu phân của bệnh nhân mắc Covid-19. Do đó, hoàn toàn có thể xảy ra việc lây truyền theo cơ chế “fecal-oral” (lây nhiễm từ khu vệ sinh do không rửa tay, vệ sinh đúng cách, sau đó theo đường tiêu hoá đi vào cơ thể). Do đó, chúng ta cần đặc biệt chú ý đến việc vệ sinh tay và khử trùng.
Các nghiên cứu trước đây đã phát hiện ra một số thụ thể mà các coronavirus khác nhau liên kết, chẳng hạn như enzyme chuyển đổi angiotensin 2 (ACE2) cho SARS-CoV. Một nghiên cứu cho thấy bằng mô hình phân tử có sự tương đồng về cấu trúc giữa các miền liên kết với thụ thể của SARS-CoV và COVID-19, có nghĩa là COVID-19 có thể sử dụng ACE2 làm thụ thể mặc dù có sự đột biến của axit amin trong COVID- 19 miền liên kết với thụ thể.
Phát hiện này sau đó đã được xác minh bởi một nghiên cứu khác cho thấy những bất thường về gan cũng có thể xảy ra ở những bệnh nhân mắc COVID-19 vì các tế bào cholangiocytes từ virus này thông qua ACE2. ACE2 có nhiều trong biểu mô phổi và ruột ở người, đây có thể tăng thêm bằng chứng về con đường lây lan COVID-19. Tuy nhiên, các nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng sự biểu hiện của ACE2 chủ yếu nằm ở bề mặt bên trong của các tế bào biểu mô ruột non biệt hóa, trong khi biểu hiện thấp hơn được quan sát thấy trong các tế bào mật mã và đại tràng. Chúng đã liên kết chức năng vận chuyển axit amin của ACE2 đến hệ sinh thái vi sinh vật trong đường tiêu hóa, trong đó đột biến ACE2 giảm biểu hiện của peptide kháng khuẩn và cho thấy thành phần vi khuẩn đường ruột bị thay đổi. Do đó, họ suy đoán rằng COVID-19 có thể liên quan đến hệ vi sinh vật đường ruột.
Tuy nhiên, mối liên hệ giữa phổi và đường tiêu hóa rất phức tạp. Nghiên cứu cho thấy đường hô hấp chứa hệ vi sinh vật riêng, nhưng bệnh nhân bị nhiễm trùng đường hô hấp thường bị rối loạn chức năng đường ruột hoặc biến chứng rối loạn chức năng đường ruột thứ phát, có liên quan đến diễn biến lâm sàng nghiêm trọng hơn của bệnh. Hiện tượng này cũng có thể được quan sát thấy ở những bệnh nhân mắc COVID-19. Nhiều nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng hệ vi sinh vật đường ruột có thể làm giảm viêm ruột và viêm phổi do thở máy, và nó có thể đảo ngược tác dụng phụ của kháng sinh để phòng tránh sớm sự nhân lên của virus cúm trong biểu mô phổi. Hiện nay, không có bằng chứng lâm sàng trực tiếp nào cho thấy việc điều chỉnh hệ vi sinh vật đường ruột đóng vai trò trị liệu trong điều trị COVID-19, nhưng chúng tôi suy đoán rằng điều chỉnh hệ vi sinh vật đường ruột có thể là một lựa chọn điều trị mới hoặc ít nhất là một lựa chọn điều trị tốt ở thời điểm này. Đầu tháng 2, hướng dẫn (phiên bản 5) do Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc và Cục Y học Cổ truyền Trung Quốc khuyến cáo rằng khi điều trị bệnh nhân nhiễm COVID-19 nặng, có thể sử dụng men vi sinh để duy trì sự cân bằng của hệ vi sinh đường ruột và ngăn ngừa nhiễm trùng thứ cấp do vi khuẩn. Từ đó, cho thấy chính phủ Trung Quốc và các nhân viên y tế tuyến đầu hiểu được tầm quan trọng của vai trò của hệ vi sinh vật đường ruột trong nhiễm trùng COVID-19. Những nỗ lực to lớn từ chính phủ Trung Quốc và nghiên cứu liên quan được thực hiện gấp rút trong giai đoạn này. Mặc dù cho đến nay chưa có phương pháp điều trị triệt để loại virus này. Tuy nhiên, chúng tôi dự đoán rằng chế phẩm sinh học có thể hỗ trợ điều chỉnh hệ vi sinh vật đường ruột. Từ đó, chúng giúp tiêu hóa thuận lợi hơn và có thể bảo vệ hệ hô hấp. Các nghiên cứu sâu hơn có thể sẽ tập trung vào điểm này. Bên cạnh đó, sẽ rất thú vị khi điều tra xem liệu lợi ích của ACE2 đối với bệnh phổi có thể qua trung gian thông qua điều chế vi sinh vật đường ruột hoặc ở phổi. Cuối cùng, chúng tôi kêu gọi tất cả các nhân viên y tế tuyến đầu phải thận trọng và chú ý nhiều hơn đến các bệnh nhân không điển hình, có các biểu hiện về triệu chứng tiêu hóa, đặc biệt là những người từ vùng dịch. Chúng tôi hy vọng rằng, với những nỗ lực từ nhiều phía và hỗ trợ tuyệt vời, COVID-19 sẽ sớm được khắc phục.
--
CONFLICT OF INTEREST
None.
Qin Yan Gao - Ying Xuan Chen - Jing Yuan Fang
Division of Gastroenterology and Hepatology, Key Laboratory of Gastroenterology & Hepatology, Ministry of Health, State Key Laboratory of Oncogene and Related Genes, Shanghai Institute of Digestive Disease, Renji Hospital, School of Medicine, Shanghai Jiao Tong University, Shanghai, China
Correspondence
Jing Yuan Fang
Email: jingyuanfang@sjtu.edu.cn
ORCID: Qin Yan Gao - Ying Xuan Chen - Jing Yuan Fang
REFERENCES
1. Wu F, Zhao S, Yu B, et al. A new coronavirus associated with human respiratory disease in China [published online ahead of print February 3, 2020]. Nature. https://doi.org/10.1038/s41586-020-2008-3.
2. Chen N, Zhou M, Dong X, et al. Epidemiological and clinical charac-teristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study. Lancet. 2020;395(10223): 507-513.
3. Wang D, Hu B, Hu C, et al. Clinical characteristics of 138 hospitalized patients with 2019 novel coronavirus-infected pneumonia in Wuhan, China [published online ahead of print February 7, 2020]. JAMA. https://doi.org/10.1001/jama.2020.1585.
4. Zhang W, Du RH, Li B, et al. Molecular and serological investigation of 2019-nCoV infected patients: implication of multiple shedding routes. Emerg Microbes Infect. 2020;9(1):386-389.
5. Lu R, Zhao X, Li J, et al. Genomic characterization and epidemiology of 2019 novel coronavirus: implications for virus origins and receptor binding. Lancet. 2020;395(10224):565-574.
6. Chai Z, Hu L, Zhang Y, et al. Specific ACE2 expression in cholangiocytes may cause liver damage after 2019-nCoV infec-tion [Epub on www.biorxiv.org February 04, 2020]. Available from: https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.02.03. 931766v1
7. Hashimoto T, Perlot T, Rehman A, et al. ACE2 links amino acid malnu-trition to microbial ecology and intestinal inflammation. Nature. 2012; 487(7408):477-481.
8. Bradley KC, Finsterbusch K, Schnepf D, et al. Microbiota-driven tonic interferon signals in lung stromal cells protect from influenza virus infection. Cell Rep. 2019;28(1):245-256.e4.
9. National Health Committee of the People's Republic of China, National Administration of Traditional Chinese Medicine. Diagnostic and thera-peutic guidance for 2019 novel coronavirus disease (version 5). Available from here.
